بخش پژوهشی هواشناسی

 

معرفی بخش هواشناسی

بخش هواشناسی به عنوان یکی از بخش­های گروه فیزیک‌فضا به منظور تحقیقات هواشناسی و گسترش فعالیت­های آموزشی در رشته هواشناسی در کشور، در سال 1361 هجری‌شمسی در موسسة ژئوفیزیک ایجاد و به موازات آن فعالیت­های آموزشی در سطح کارشناسی‌ارشد هواشناسی نیز آغاز شد. سابقه آموزش دوره کارشناسی‌ارشد هواشناسی با همکاری سازمان جهانی هواشناسی و سازمان هواشناسی ایران به سال 1352هجری‌شمسی برمی‌گردد که بعد از انقلاب اسلامی، متخصصان هواشناسی موسسة ژئوفیزیک، آموزش این دوره را بر عهده گرفتند. همچنین به منظور افزایش سطح علمی نیروهای متخصص در زمینه تدریس و پژوهش، دوره دکتری هواشناسی از سال 1383 راه­اندازی شد. این بخش اکنون یکی از فعالترین بخش­های آموزشی و پژوهشی گروه فیزیک فضای موسسة ژئوفیزیک دانشگاه تهران است.

 

اهداف و توانایی­های بخش

اهداف اصلی فعالیت­های پژوهشی این بخش عبارتند از

  • انجام تحقیقات پیشرفته هواشناسی به منظور افزایش کارایی روش­های متداول پیش‌بینی‌های هواشناسی
  • مطالعه و بررسی زمینه‌های جدید کاربردی در تحقیقات هواشناسی که در قالب طرح­های پژوهشی مصوب شورای پژوهشی دانشگاه و شورای پژوهش­های علمی کشور انجام می‌شوند.

از جمله زمینه‌های تحقیقاتی و پژوهش­های انجام شده در این بخش می‌توان به عناوین زیر اشاره کرد :

  • پیش‌بینی غلظت آلودگی هوای شهری
  • مدل­های عددی پیش­یابی وضع هوا و لایه مرزی جو
  • بررسی سرعت قائم هوا در جو
  • تخمین بازدهی گرمایی استخر خورشیدی
  • شبیه‌سازی فیزیکی حرکت هوا در محیط دره‌ای
  • نحوه تحول توفان­های همرفتی
  • شبیه‌سازی فیزیکی جبهه‌های گاستی
  • اندازه‌گیری مستقیم پارامترهای تلاطمی در لایه سطحی جو
  • شبیه­سازی آزمایشگاهی فیزیک و شیمی جو و تولید ابر و بارش مصنوعی در آزمایشگاه فیزیک ابر
  • تدوین مدل­های پیش‌بینی سیل
  • شبیه‌‌سازی پلوم­های گرمازا برای مطالعه رشد ابرهای کومه‌ای
  • مطالعه اثرات محلی بر تغییرات آب‌و‌هوای منطقه ایران با کمک روش­های عددی
  • مطالعات نقش سیستم‌های هواشناسی روی ریزگردها و گسیل آنها از سطح
  • مطالعات اقلیم­شناختی؛ شامل اقلیم محلی، شهری و منطقه­ای

 

اهداف اصلی فعالیت­های آموزشی این بخش عبارتند از :

  • پذیرش دانشجو در دوره­های کارشناسی‏ارشد و دکتری هواشناسی
  • ارائه دوره‌های کارشناسی و کارشناسی‌ارشد در رشته هواشناسی بطور مقطعی برای سازمان­ها و مراکزی که با این رشته سروکار دارند.
  • همکاری در انجام آزمایش­ها و عملیات میدانی مرتبط با تحقیقات هواشناسی
  • مشارکت در برگزاری دوره‌های کوتاه‌مدت برای بالا بردن سطح علمی و تجربی کارآموزان و کارورزان داخل و خارج دانشگاه
  • ارائه کارگاه­های آموزشی ـ پژوهشی در حاشیه کنفرانس­ها

 

اهداف اصلی فعالیت­های این بخش در ارتباط با سازمان­ها و مراکز دیگر عبارتند از :

  • مشاوره در مطالعات هواشناسی پیشرفته با مراکز و سازمان­های پژوهشی کشور
  • همکاری در اجرای طرح­های پژوهشی ـ کاربردی هواشناسی
  • مطالعه اثر عوامل هواشناسی نظیر مقدار و شدت بارش، باد، دما و رطوبت در سازه‌ها و ساختار تأسیسات عمرانی کشور نظیر سدها، پل‌ها و نیروگاه‌ها
  • مطالعه اثر عوامل هواشناسی بر روی کشاورزی و بهبود وضع کشاورزی منطقه‌ای با در نظر گرفتن پیش‌بینی‌های بهنگام هواشناسی و اقلیم‌شناسی، مانند پیش‌بینی شرایط یخ‌زدگی
  • پیش‌بینی‌های بهنگام هواشناسی از وقایع فاجعه انگیز و مخربی نظیر تگرگ، یخبندان، سیل و توفان­های شدید
  • استفاده از مطالعات هواشناسی کاربردی پیشرفته در زمینه بارور‌سازی ابرها برای رفع کمبود آب و بیابان‌زدائی
  • بهره‌گیری از مطالعات هواشناسی پیشرفته برای ساخت هواپیما‌ها و راکت­های ساخت داخل کشور
  • استفاده از تصاویر ماهواره‌ها و اطلاعات شبکه جهانی رایانه‌ای برای توسعه تحقیقات هواشناسی در کشور
  • تعیین شرایط هواشناسی مستعد وضعیت آلودگی هوای حاد، در شهرها
  • تعیین شرایط هواشناسی مستعد گسیل و انتقال ریزگردها

 

بازدیدهای علمی :

  • سرویس‌دهی به مراکز مختلف کشور برای انجام بازدیدهای علمی از امکانات بخش هواشناسی

 

تجهیزات (آزمایشگاهی و میدانی):

  • ایستگاه هواشناسی همدیدی که با همکاری سازمان هواشناسی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
  • ایستگاه هواشناسی خود‏کار موسسه (واقع در محل ایستگاه شبکه لرزه­نگاری تهران، Array)، که پارامترهای هواشناسی را در ارتفاع 2 و 10 متری به طور پیوسته اندازه‏گیری و ثبت می‏کند.
  • آزمایشـگاه دینامـیک شـاره‌های ژئـوفـیزیکی که از آن بـه مـنظور شـبیه‌سـازی فـیزیـکی و مطالـعـه پـدیـده‌های جـوی (جبهه‌های‌ گاستی، گردش عمومی جو، لایه‌مرزی، جزیره‌گرمایی و غیره) استفاده می‌شود.
  • آزمایشگاه فیزیک ابر که در آن تحقیقات آزمایشگاهی بارورسازی ابرها به روش معمول و به روش یونیزاسیون جو برای نخستین بار در ایران با موفقیت انجام شده است و این تحقیقات همچنان ادامه دارد.
  • موزه ابزار و ادوات قدیمی هواشناسی
  • یک دکل 100 متری که به منظور مطالعه ساختار دما و باد در لایه سطحی ‏جو استفاده می‏شود.
  • دستگاه سودار به منظور مطالعه ساختار لایه‌مرزی‌جو
  • استخر خورشیدی کوچک به منظور مطالعه انرژی­های نو (خورشیدی)
  • دستگاه لیزر جهت اندازه‌گیری غلظت هوامیز‌ها و قطرک‌های‌ابر
  • دستگاه­های دماسنج و رطوبت‌سنج دو کاناله دیجیتالی به منظور اندازه‌گیری آهنگ هسته‌بندی قطرک‌های‌ابر و قطره‌های باران
  • امکانات رایانه‌ای و نرم‌افزارهای پیشرفته برای محاسبات و مدل‌سازی هواشناسی
  • دستگاه بادسنج فوق صوتی جهت اندازه‌گیری تندی و جهت باد و دمای مجازی
  • دستگاه Streamline برای اندازه‌گیری، دما و سرعت شاره و کمیت‌های آماری مرتبط با آن
  • دستگاه پمپ پرستلتیک برای  مطالعه اثرات چینه­بندی در حرکت شاره­ها

 

گزارش­های علمی تهیه شده:

  • ایستگاه هواشناسی خودکار و آزمایشگاه دینامیک شاره­های ژئوفیزیک (شماره 80)
  • دستگاه سودار (مدل PA1) مؤسسه ژئوفیزیک (شماره 82)
  • همانندسازی فیزیکی چند پدیده جوی و اقیانوسی در آزمایشگاه دینامیک شاره­های مؤسسه ژئوفیزیک (شماره 83)

 

اعضای بخش:

الف- اعضای هیات علمی:

  • دکتر فرهنگ احمدی گیوی
  • دکتر پرویز ایران نژاد
  • دکتر فرحناز تقوی
  • دکتر سیده سمانه ثابت قدم
  • دکتر فریده حبیبی
  • دکتر عباسعلی علی اکبری بیدختی
  • دکتر امید علیزاده  چوبری
  • دکتر سرمد قادر
  • دکتر مریم قرایلو
  • دکتر علیرضا محب الحجه
  • دکتر محمد میرزائی

 

ب- کارشناس بخش:

  • مهندس محمد علی ثقفی

 

تماس با کارشناس بخش: 021-61118285

پست الکترونیک بخش:  metdept@ut.ac.ir